โรคกาบใบแห้งของข้าว เป็นโรคที่เกิดจากราขั้นสูง ไม่สร้างส่วนขยายพันธุ์ที่เรียกว่าสปอร์หรือโคนิเดีย แต่เส้นใยจะม้วนพันกันแน่นเป็นก้อนเมื่อแก่ และต้องการพักตัวเพื่ออยู่ข้ามฤดูในนาข้าวเรียกว่า เม็ดสเคอโรเตียม ซึ่งสามารถอาศัยอยู่บนตอซังข้าวในนาได้เป็นเวลานาน บางครั้งราที่พักตัวอยู่บนตอซังที่ชาวนานำมากองรวมกัน และถูกไถให้กระจายอยู่ใกล้ๆ กันในบริเวณไม่กว้างนัก เมื่อหว่านเมล็ดข้าวงอก หรือดำนาลงไปในบริเวณนั้น ต้นกล้าข้าวจะแสดงอาการยุบเป็นวง เพราะเม็ดสเคอโรเตียมงอก และเข้าทำลายต้นกล้าจนตายเป็นวง ชาวนาเรียกว่า โรคราหลุม จะพบเห็นเป็นหย่อมๆ ในบริเวณที่เคยกองต้นข้าวไว้

ราสาเหตุของโรคกาบใบแห้งนี้มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า ไรซอกโทเนีย โซลาไน สร้างเส้นใยสีเข้ม มีผนังกั้น อยู่ข้ามฤดูได้บนตอซังข้าวหรืออาศัยบนรากวัชพืชหรืออยู่ปะปนอยู่บนดิน เมื่อมีการปลูกพืช สเคอโรเตียมจะงอกเข้าทำลายพืชอาศัยได้หลายชนิดนอกเหนือจากข้าวก็ได้

อาการของโรคกาบใบแห้ง จะเริ่มพบบนต้นข้าวตั้งแต่ระยะข้าวแตกกอ โดยเฉพาะถ้าต้นข้าวเบียดกันแน่นเกินไปจะทำให้การเกิดโรครุนแรงมากขึ้น แผลบนกาบใบเป็นแผลขอบเรียบ สีน้ำตาลเข้ม ตรงกลางแผลมีลักษณะสีเขียวปนเทา อาการจะเริ่มที่กาบใบตรงระดับน้ำก่อน เนื่องจากเม็ดสเคอโรเตียมของราจะลอยมาติดบริเวณนั้น และงอกเข้าทำลายเนื้อเยื่อกาบใบข้าว รอยแผลที่เกิดมีขนาดใหญ่ขึ้นจนเต็มกาบใบ และลุกลามทั่วใบข้าวทั้งหมด ชาวนาเรียกว่า #โรคขี้กลาก รานี้อาจลุกลามถึงกาบหุ้มรวง ทำให้กาบใบเหี่ยว ช่อดอกไม่พัฒนาและเมล็ดไม่สมบูรณ์ การระบาดจะเกิดได้รวดเร็วมากขึ้นหากมีการใช้ปุ๋ยไนโตรเจนในปริมาณที่สูง และพันธุ์ข้าวอ่อนแอต่อโรค

การป้องกันกำจัด

• • กำจัดวัชพืชซึ่งเป็นพืชอาศัยของราสาเหตุ
• • ไถหน้าดินฝังกลบตอซังข้าวให้กลับลงไปด้านล่างหลังการเก็บเกี่ยวเพื่อให้ตอซังเน่าเปื่อยและเม็ดสเคอโรเตียมฝ่อ
• • ใช้พันธุ์ข้าวต้านทานโรค
• • ไม่ใช้ปุ๋ยไนโตรเจนปริมาณสูง จนข้าวแตกกอแน่นทึบ และการระบายอากาศมีน้อย
• • การพ่นสารป้องกันกำจัดโรคพืชตามคำแนะนำของนักวิชาการ