กล้วย เป็นพืชพื้นบ้านที่ดูว่าไม่น่าจะมีปัญหาศัตรูพืชสักเท่าไหร่ แต่ในความเป็นจริงการปลูกกล้วยเพื่อการค้า เริ่มพบปัญหาที่มีแนวโน้มว่าจะมีความสำคัญอย่างมากต่อสวนกล้วย และอาจลามไปยังสวนกล้วยที่ปลูกกันหัวไร่ปลายนาได้ด้วยเช่นกัน
โรคตายพราย เป็นโรคที่พบกันมานานในต่างประเทศ และเริ่มพบบ้างในสวนกล้วยที่ได้หน่อมาจากการปั่นตาซึ่งจะอ่อนแอต่อสภาพแวดล้อมและพันธุ์ที่นำเข้าจากต่างประเทศ ซึ่งขณะนี้ได้มีการส่งเสริมการปลูกล้วยหอมเพื่อการส่งออกโดยใช้พันธุ์ที่อ่อนแอต่อโรคมาปลูกเป็นจำนวนมาก
เชื้อรา สาเหตุที่มีชื่อเรียกว่า #ฟิวซาเรียม ออกซีสปอรัม คูเบนส์ เป็นสายพันธุ์ของราที่ได้มาจากกล้วย ราชนิดนี้เข้าทำลายท่อลำเลียงน้ำและอาหารในต้นกล้วยสามารถอาศัยได้อย่างอิสระในดินได้นานถึง 30 ปี ‼ และอาศัยเพิ่มปริมาณในพืชบางชนิดได้
อาการที่พบทั่วไปคืออาการยอดเหี่ยว หักพับ ใบยอดแห้งเป็นสีน้ำตาล อาการเหี่ยวลามลงมาทางด้านล่างของต้นและต้นกล้วยจะยืนต้นตาย อาการนี้เริ่มเมื่อกล้วยกำลังจะออกปลี หรืออายุอาจน้อยกว่านี้ถ้าพบในสวนที่เคยพบการระบาดของโรคมาก่อน เมื่อผ่าลำต้นกล้วยออกดู จะพบว่าไส้ในของกล้วยเน่านิ่ม เป็นเส้นยาวสีน้ำตาลเข้ม เนื้อของลำต้นอ่อนนิ่มต้นจึงหักพับลง
ขณะนี้ในประเทศไทยพบการระบาดรุนแรงในสวนกล้วยทางภาคใต้ เพราะเป็นบริเวณที่มีฝนตกหนาแน่นและติดต่อกันเป็นเวลานาน ทำให้ราสาเหตุขยายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็ว บริเวณพื้นที่ภาคกลางเช่นจังหวัดอยุธยา และปทุมธานี เคยมีรายงานการระบาดจนทำให้การทำสวนกล้วยต้องล้มเลิกไป
ขณะนี้ประเทศ สปป.ลาว ก็กำลังประสบปัญหาโรคตายพรายนี้อย่างรุนแรงเนื่องจากนายทุนได้นำพันธุ์กล้วยหอมที่อ่อนแอต่อโรคไปปลูกเป็นพื้นที่กว้าง สิ่งที่น่ากังวลคือ ชาวสวนลาวได้ทิ้งซากกล้วยตายพรายเหล่านี้ลงในแม่น้ำโขง และมันมีโอกาสลอยไหลมาตามน้ำและเกยตื้นที่ฝั่งของประเทศไทยได้
สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมของการเป็นโรคนี้คือสภาพดินค่อนข้างเป็นกรด และการใส่ปุ๋ยที่มีไนโตรเจนสูง ส่งเสริมการเกิดโรคได้มาก การกำจัดด้วยสารเคมีไม่ประสบความสำเร็จ ดังนั้นการป้องกันที่ดีคือเลือกหน่อพันธุ์กล้วยที่ต้านทาน เช่นพันธุ์พื้นเมืองที่ได้จากสวนที่ไม่พบอาการของโรค การเตรียมสวนด้วยการใส่ปูนขาวเพื่อปรับสภาพดิน เตรียมดินให้มีการระบายน้ำดี การใส่ปุ๋ยควรเลือกใช้สูตรที่ไม่มีฤทธิ์ตกค้างเป็นกรด (เช่นปุ๋ย ซัลเฟต และไนเตรต จะทำให้ดินเป็นกรดมากขึ้น) ไม่ควรใช้ปุ๋ยไนโตรเจนเดี่ยวๆ (เช่นยูเรียและปุ๋ยน้ำตาล) หากพบอาการของโรคให้รีบ #เผาทำลายทันทีห้ามทิ้งลงน้ำเด็ดขาด
โรคตายพรายของกล้วย
ฟราวไซด์
